واژه نجات از واژگان امید بخش بخش قرآنی و یکی از مظاهر رحمت و لطف الهی است که حق تعالی برای فراهم سازی بستری مناسب جهت رهایی از ظلمت، رسیدن به نقطه ای امن و مطمئن، یا ایجاد فرصتی دوباره برای هدایت و تمهیدی در جهت ایصال به کمال، شامل حال انسان می کند، اما انسان به فراخور اعتقادات فردی و وابستگی ها و دلبستگی های خویش، گاه این نعمت را پاس می دارد و گاه فرجام ناسپاسی و اعراض را بر خویشتن رقم می زند.در قرآن کرمی برای واژه «نجات» سه وجه آمده است: 1. نجوی و سخن در گوشی؛ 2. پرتاب به مکان مرتفع؛ 3. رهایی و خلاص. در این جستار ضمن اشاره به وجوه پیشگفته، ویژگی ها و شرایط وجه سوم در قرآن کرمی بررسی و همچنین به تحلیل عوامل و موانع نجات و موضع گیری نجات یافتگان پس از رهایی پرداخته شده است.در قرآن از این حقیقات پرده برداشته می شود که تمامی انسان های منجی حقیقی را فقط خدای یگانه می دانند و این امر زمانی رخ می نماید که در مهلکه ای عظیم فرو افتند، از همه اسباب قطع امید کنند و با بازگشت به فطرت خداجوی هود، به سبیل نجات رهنمون شوند. افزون بر این، سقوط دوباره فرد نجات یافته نیز ممکن است. به عبارتی دیگر، «نجات» واژه ای متفاوت از «فلاح» است و حوزه ای متفاوت از آن را شامل می شود.

امداد و نجات مقوله ای است که در بسیاری از سفرهای دریایی رخ می دهد، در این عملیات خطیر مسائل مختلف فنی و حقوقی ایجاد می شود. شناورهایی که جهت انجام این عملیات عازم می شوند معمولا خود در حال انجام کار دیگری می باشند که با این کار باعث نقض قراردادهای کاری خود می شوند. کشتی های امدادگر از این بابت و نیز برای انجام کار امداد و نجات معمولا هزینه زیادی را متحمل می شوند. خسارات مختلفی که ایشان متحمل می شوند همچنین خساراتی که ممکن است ایشان به امداد جو وارد کنند همواره مورد مناقشه بوده است. امدادرسانی وظیفه قانونی فرمانده کشتی ها می باشد اما برای جبران هزینه ها و خسارات وارده نیز باید راه منطقی و منصفانه ای در نظر گرفت. این کار ممکن است برای دست یافتن به سود اقتصادی و یا یک عمل اخلاقی از روی احسان باشد. در این نوشتار نخست مبحث امداد و نجات و الزامات قانونی آن براساس کنوانسیون های بین المللی و حقوق کامن لا و حقوق موضوعه و قوانین جمهوری اسلامی ایران تشریح شده و سپس به راه های جبران هزینه های احتمالی از دیدگاه سیستم های ذکر شده پرداخت شده است.

سر رویکرد مردم به دین، نیاز فطری آن ها به «نجات طلبی» و رستگاری است، و ادیان الاهی به درستی این نیاز را تشخیص داده و درصدد تامین آن بوده اند. نجات شناسی که از مسایل بسیار مهم الاهیاتی در دو سنت اسلام و مسیحیت به شمار می رود، سزاوار است به صورت تطبیقی و مقایسه ای بحث و بررسی شود. اصولا نجات مسیحی از نظر ماهیت با نجاتی که در اسلام مطرح است، تفاوت های بسیار اساسی دارد. حقیقت نجات اسلامی، معنای عدمی و سلبی، و به معنای خلاصی یا دور شدن از مصیبت، سختی، درد و رنج و مهلکه گناه است و معنای دقیق آن با مفاهیم «سعادت»، «فوز» و «فلاح» که متضمن معنای وصول و مفهومی ایجابی هستند، تا حدودی تفاوت دارد. از نگاه اسلام، هرچند خداوند، نجات بخش است، انسان با اختیار و نقش فعال خود با فراهم ساختن وضعی خاص، پذیرنده نجات الاهی است.اعلام ایمان به نجاتی که عیسی مسیح برای بشر به ارمغان آورده، اساس مسیحیت رایج است. در این اعتقاد که بر مبانی خاص انسان شناسی، مسیح شناسی و خداشناسی این سنت استوار شده، انسان در اسارت گناه و مرگ بوده است، و از ناحیه خود قابلیت نجات ندارد. خداوند با حضور مستقیم خود در کالبد عیسای ناصری و با فدیه یا قربانی شدنش، تاوان گناه انسان را می پردازد و او را از اسارت گناه نجات می دهد.

امروزه بازار پولی و مالی کشور با مفهومی جدید با نام «گزیر» مواجه شده است که به لحاظ فنی، جایگزین فرایند عادی ورشکستگی در مواجهه با بانک ها و مؤسسات اعتباری متوقف یا در معرض توقف خواهد شد. نارضایتی سیاست گذاران از فرایند عادی ورشکستگی نسبت به بانک ها و مؤسسات اعتباری سبب شده است که نظام جدید التأسیس «گزیر» روزبه روز جلوه و اهمیت ویژه ای پیدا کند. یکی از پرچالش ترین و در عین حال مفیدترین ابزارهای نظام «گزیر»، «نجات از درون» است؛ مفهومی جدید در تقابل با «نجات از بیرون». ابزاری که با دو رویکرد به نحو مستقل یا تکمیلی در کنار سایر ابزارهای «گزیر» قابل تعقیب و استفاده است. «نجات از درون» عبارت است از: «اعطاء اختیار به مقام مسئول گزیر مبنی بر حق کاهش ارزش دیون یا تبدیل بدهی های بانک به سهام». چنانچه از این تعریف برمی آید، فرایند «نجات از درون» مشتمل بر دو مرحله می باشد؛ جذب زیان به منظور کاهش ارزش دین و تبدیل دین به سهام. قریب به اتفاق کشورهای پذیرنده «نجات از درون» بدواً این ابزار را در تقابل با قواعد حقوق خصوصی دانسته اند اما با مداقه لازم موانع پیش روی بکارگیری این ابزار را مرتفع نموده اند. در نظام حقوقی ایران نیز، منبعث از فقه امامیه، اعمال این ابزار سلیم از اشکال نیست. اصول بانکداری اسلامی، قواعد فقه امامیه، به ویژه مفاهیم «ابراء» و «تبدیل تعهد» و نبود زیرساخت های اقتصادی جهت تمسک به این ابزار از جمله موانع اصلی است که در این مقاله با اتخاذ روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین، توضیح و حل آن ها می باشیم.

در این مقاله تلاش می کنم ربط و نسبتی که قاعده ی ملازمه میان عقل و شرع برقرار می کند را تحلیل کنم. برای این هدف ، سه سؤال محوری طرح و به ترتیب تحلیل می شود: نخست ، آیا «هر آن چه عقل بدان حکم کند ، شرع نیز بدان حکم می کند»؟ دوم ، چنانچه در موضوعی حکم شرع و حکم عقل متغایر یا متعارض از آب در آیند، چه باید کرد؟ سوم ، چگونه تشخیص یا تمییز بدهیم که احکام صادرشده ی عقلِ مورد بحث، آلوده / نفسانی / شیطانی است؟ برخی از نتایج مقاله عبارت اند از: 1) از آنجا که عقل های ما بدون استثناء همگی دسترس ناپذیرند، ناگزیریم برای تمییز چگونگی عقل ها ، همواره به ارزیابی احکام صادرشده ی عقل ها بپردازیم؛ 2). این که برای عقل اوصافی پسندیده یا نکوهیده در نظر بگیریم و تصور کنیم با این کار تکلیف تمام احکام صادرشده ی همه ی عقل های عالَم را برای همیشه تعیین کرده ایم، شیوه ی بی حاصلی است و به نتایجی هم منتهی نمی شود؛ 3) برای نجات قاعده ی ملازمه از معضله اش هیچ اقدام یکپارچه و خلل ناپذیری بدون نفی استقلال عقل نمی توانیم، صورت بخشیم.

یکی از بحث های مهم در پلورالیزم مسئله نجات است. این مسئله محل بحث و گفت وگوی بسیاری میان متفکران اسلامی بوده است. برای آنکه کثرت گرایی یا انحصارگرایی در نجات از منظر اسلام مشخص شود، باید به آیات و روایات نگاهی دقیق افکنده شود. از جمله موضوعات مؤثر در این بحث، موضوع استضعاف است. بررسی معانی استضعاف، حدود و ثغور آن و تأثیر آن در مسئله نجات، نیازمند ژرف کاوی مجدد ادله نقلی است. مقاله حاضر با روش کتابخانه ای و با شیوه تحلیلی توصیفی به نگاهی نو در این مسئله دست یافته است. این نوشتار نشان خواهد داد استضعاف یک معنای خاص و یک معنای عام دارد که هر یک از این دو معنا آثار کلامی و فقهی خاصی را به دنبال دارند. معنای عام استضعاف کمتر مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است و آثار کلامی آن از آثار معنای خاص استضعاف تفکیک نشده است. مستضعف به معنای عام حتی برخی از افرادی که درجاتی از تقصیر را در نرسیدن به حقیقت دارند، شامل می شود. عدم توجه به تنوع کاربرد استضعاف می تواند باعث برداشت نادرست از ادله نقلی شود. هر کدام از دو معنای مستضعف با توجه به شرایط حاکم بر فرد و باورهای او قابل تعریف هستند و طبقات مختلفی از انسان ها را در بر می گیرند. هر یک از این دو معنا ارتباطی ویژه با مسئله نجات دارند و نوع خاصی از نجات را در پی دارند و نشان دهنده وسعت دایره نجات نسبت به دایره حقانیت هستند.

نجات دریایی عبارتست از فرآیندی که به موجب آن یک کشتی، محموله آن یا سایر اموال از مخاطرات رها می شوند و نجات دهنده به کسی گفته می شود که مبادرت به عملیات نجات می کند، بدون آن که شناور به او تعلق داشته یا از اعضای اصلی شناور به شمار آید. نجات دریایی ممکن است با قرارداد یا بدون قرارداد باشد. در قرارداد نجات دریایی، مالک اموال در خطر و نجات دهنده، قراردادی را پیش از آغاز عملیات نجات می بندند که در آن، مبلغ پرداختی به نجات دهنده معلوم می شود. در نجات بدون قرارداد، رابطه ایشان قانونی است و نجات دهنده برای دریافت پاداش، بر اساس عملیات نجات و ارزش اموال نجات یافته باید نزد دادگاه صالح، اقامه دعوی کند. سه شرط برای صدور حکم به نفع نجات دهنده لازم است: اموال باید در مخاطره باشند. خدمات ارائه شده برای نجات، داوطلبانه بوده و عملیات نجات مفید باشد. دادگاه عوامل دیگری مانند سختی عملیات نجات، خطری که نجات دهنده پذیرفته، مخاطره ای که اموال را تهدید کرده، ارزش اموال نجات یافته و تاثیرات زیست محیطی عملیات نجات را برای تعیین میزان پاداش در نظر می گیرد. در خصوص نجات دریایی، دو معاهده مهم بین المللی وجود دارد که عبارتند از معاهده 1910 بروکسل و 1989 لندن. ایران عضو هر دو معاهده می باشد و این مقاله با در نظر داشتن آن ها و قانون دریایی به حقوق نجات دهنده می پردازد.